Der, Die, Das

Der, Die, Das: tajne roda u nemačkom jeziku

Iz predgovora srpskom izdanju

Evo jedne zanimljive knjige o kojoj se u poslednje vreme veoma polemise. Konstantin Vajenas ovo delo pise - a Kornet ga izdaje u srpskom prevodu - u nadi da ce onima koji uče nemački jezik kao strani biti od izvesne, mozda i sustinske pomoci. U nemačkom jeziku postoji muski, zenski i srednji rod imenica i on je označen određenim članom der, die ili das koji stoji uz imenicu. Buduci da se svaka imenica uči zajedno sa gramatičkim rodom, upravo ta dodela gramatičkog roda predstavlja najvecu poteskocu učenicima nemačkog jezika. Pisano na engleskom, ovo delo se pre svega obraca govornicima engleskog koji uče nemački, buduci da u engleskom ispred imenice ne stoji član koji označava rod te imenice.

Ova knjiga je svakako korisna i govornicima srpskog. Srpski jezik poznaje muski, zenski i srednji rod imenica, ali postoje dve bitne stvari koje treba naglasiti: Prvo, iako postoji dosta primera gde se rodovi imenica u oba ova jezika poklapaju, te lako dolazi do transfera, odnosno preslikavanja roda iz maternjeg jezika u nemački, to nije uvek slučaj. Taman kad govornici srpskog pomisle da je gramatički rod u nemačkom lak, pogrese u dodeli roda i shvate da svaku nemačku imenicu moraju da nauče zajedno sa određenim članom koji ispred nje stoji i koji je istovremeno marker roda. Dakle, da nauče napamet. Tako učenje roda nemačkih imenica i nama predstavlja poteskocu. Drugo, svaka imenica u srpskom ima svoj rod koji je u odnosu na nemačke imenice precutan ili nevidljiv (kuca, drvo, pas). Naime, on postaje vidljiv tek kad koristimo npr. pokazne zamenice (ta kuca, ovo drvo, takav pas) ili prisvojne zamenice (moja kuca, tvoje drvo, njegov pas), ali ne postoji određeni član koji se navodi uz imenicu kao marker roda.

Ova knjiga ce, dakle, značiti kako govornicima srpskog i drugih jezika u kojima se rodovi imenica razlikuju u odnosu na nemački, tako i govornicima onih jezika koji ne poznaju kategoriju roda.

Kad se naviknete na ideju da za svaku imenicu u nemačkom morate da znate rod, sledeci korak je da pokusate da olaksate sebi učenje tako sto cete shvatiti zasto su neke imenice bas jednog određenog roda. Koliko ce vam ova knjiga značiti prilikom učenja nemačkog, isključivo je na vama. Ono sto je sigurno - bez poznavanja roda imenica se u nemačkom jeziku jednostavno ne moze, ako zelite da pravite smislene i gramatički ispravne rečenice.

Vajenas smatra da je sve mnogo lakse kad se shvate principi kojima se rukovodi pri dodeljivanju muskog, zenskog ili srednjeg roda nemačkim imenicama. On navodi dva pravila za imenice svakog pojedinačnog roda. Pravilo 1 čine kategorije i tu se imenice grupisu po semantici. Pravilo 2 čine glasovi. Kad je reč o kategorijama, autor navodi imenice koje su jednog određenog roda zato sto potpadaju pod isti nadređeni pojam, te tako čine zajednički skup (npr. muskog roda su dani u nedelji, meseci u godini, godisnja doba, strane sveta, padavine, vetrovi, itd.). Ovo nije novina za učenike nemačkog. Novina je u tome sto Vajenas iznalazi imenice koje po svojim značenjskim odlikama mogu da se povezu u nove kategorije. On poziva čitaoca da promislja, pravi analogije i da i sam stvara nove kategorije.